het cryptoporticus in Lissabon

Drie dagen in september. Dat is alles. Alleen op drie dagen in september is het mogelijk de Romeinse galerijen in Lissabon te bezoeken. De rest van het jaar staan ze onder water! De galerijen vormen een cryptoporticus, een stelsel van galerijen gebouwd door de Romeinen als fundament voor boven de grond staande gebouwen. Die galerijen werden meestal gebruikt als fundering in geaccidenteerd terrein, of in dit geval, drooggelegd terrein aan de oevers van de Taag.

Keizer Augustus

Het cryptoporticus in Lissabon stamt van rond het begin van de christelijke jaartelling, de tijd van keizer Augustus. “Termas dos Augustais”, de thermen van Augustus, werden de galerijen ook wel genoemd. Nu staan ze vooral bekend als “Termas Romanas”, Romeinse thermen. Het is overigens niet waarschijnlijk dat de galerijen ooit als thermen zijn gebruikt, het was en is een cryptoporticus, bedoeld als fundament op een drassige ondergrond. Hoe uitgebreid de cryptoporticus was en welke gebouwen erop stonden is niet bekend.

Markies van Pombal

Sebastião José de Carvalho e Melo, bij zijn levenswerk

Het deel van de galerijen dat ieder jaar opengesteld wordt voor het publiek dient ook vandaag de dag nog als fundament voor gebouwen in de Rua da Plata, Rua da Conceição en de Rua do Comércio, in het oude deel van Lissabon, de “Baixa de Lisboa”, of “Baixa Pombalina”. Die laatste naam refereert aan de markies van Pombal, de initiatiefnemer voor de wederopbouw van Lissabon na de aardbeving van 1755. Bij die aardbeving werden de galerijen zichtbaar en werden ze gebruikt  als fundament voor een deel van de gebouwen bij de wederopbouw.

Baixa Pombalina

Aardbeving resistent

De “Baixa Pombalina” geldt nog steeds als een moderne Europees stedenbouwkundig project. De gebouwen waren uniform, uitgerust met riolering en aardbeving resistent, het stratenplan was ruitjespapier, er waren voetgangersgebieden en pleinen, de begane grond was voor winkels en bedrijven, daarboven waren woningen.

Inquisitie

De “Baixa Pombalina” was niet het enige wapenfeit van de markies, geboren als Sebastião José de Carvalho e Melo. Als minister-president hervormde hij het leger, de universiteit van Coimbra en de economie. Hij perkte ook de macht in van de inquisitie, niet-katholieke christenen werden niet langer gediscrimineerd. Het duurde tot 1821 voor de inquisitie echt werd opgedoekt in Portugal. De “congregatie voor de geloofsleer” is de naam van het instituut nu in het Vaticaan, waar de inquisitie nooit ten grave is gedragen.

Rua da Conceição 77

Putdeksel

Als je dit jaar de galerijen nog wil bezoeken geef ik je weinig kans, de laatste dag is zondag 20 september en de mensen staan al vroeg in de rij. Maar volgend jaar is er weer een kans, zet het in je agenda en plan je bezoek aan Lissabon in die periode! Het bezoek is gratis, je moet alleen op tijd in de rij gaan staan bij het putdeksel in de Rua da Conceição 77.