Een goed boek schrijven na een fantastisch debuut is welhaast onmogelijk. Karina Sainz Borgo slaagt daar echter wonderwel in en El Tercer País (het derde land) is zo mogelijk nog beter dan haar debuut. Niet Zuid-Amerikaans magisch-realistisch, maar keihard realistisch. De pest heerst in de hoofdstad en de pas van een tweeling bevallen kapper Angustias Romero gaat met haar man Salveiro en de baby’s op weg richting de oostelijke bergrug. De eerste 400 km in de bus, de tweede 400 lopend. Over de grens bezwijkt de tweeling en Angustias wil ze begraven, maar ze hebben geen geld. Ze hoort over een vrouw aan de rand van Mezquite die mensen begraaft zonder er iets voor te vragen. Bij de illegale begraafplaats van Visitación Salazar, El Tercer País, staan de mensen in de rij. De tweeling wordt bijgezet in een graf, de moegestreden Salveiro verlaat zijn vrouw en Angustias gaat Visitación helpen. Ze worden tegengewerkt door de kerk die op dat terrein een parochiehuis wil bouwen, door de burgemeester die in opdracht werkt van de plaatselijke maffiabaas die het land beloofd heeft aan de irregulares (onregelmatigen) die de streek teisteren met plunderingen en moord en die de baas wel te vriend wil houden. Als Angustias op een dag terugkomt bij de begraafplaats na met een meisje te zijn meegegaan voor haar bevalling in het ziekenhuis (moeder sterft, Angustias neemt de baby mee) staat de loods op de begraafplaats in brand. Ze vindt een stuk verderop het levenloze lichaam van Visitación. Bij het graf van haar tweeling zit Salveiro.

Het einde is net zo gewelddadig als vele andere passages in het boek. De armoe, de uitzichtloosheid, de massale migratie, de corruptie, de uitbuiting, de mishandelingen en de mysogenie zijn hoe het is.

De auteur geeft niet aan waar het verhaal zich afspeelt, gebruikt namen van bestaande plaatsen, maar die bevinden zich in Mexico of Chili of ergens daartussen. Taalgebruik, landschapsbeschrijvingen, het gebruik van vos, de afstand van Caracas (maar ook van Bogotá) en andere aanwijzingen doen me denken aan La Guajira, het grensgebied tussen Colombia en Venezuela. In een interview zegt Karina een vrouw als Visitación gesproken te hebben in Rio Hacha, in het Colombiaanse deel van La Guajira aan de Caribische kust. Bijvoorbeeld het gebruik van vos in de plaats van of samen met tu (jij) vind je terug in specifieke delen van Zuid-Amerika, zoals in het zuiden, maar ook in de streek rond het meer van Maracaibo. La Guajira grenst oostelijk aan het meer van Maracaibo.

De massale vlucht van Venezolanen naar buurland Colombia de afgelopen jaren is gebeurd tegen de achtergrond van de totale economische teloorgang van Venezuela door het bewind van Nicolás Maduro. Of hij die pest is waar iedereen voor vlucht of een daadwerkelijke epidemie als Corona laat Karina in het midden. De mensen worden er moedeloos van en slaan op de vlucht, in het boek en in het daadwerkelijke Venezuela.

Vertalingen staan op stapel, ook de Nederlandse begreep ik uit een interview met Sainz Borgo. Als het net als haar vorige boek weer bij Meulenhoff verschijnt laat het nog even op zich wachten, want in de najaarsaanbieding van die uitgeverij staat het boek nog niet. Wanneer het verschijnt: een aanrader!

El Tercer País door Karina Sainz Borgo, uitgegeven door Lumen, Barcelona, maart 2021