“A la sombra de la cruz” (in de schaduw van het kruis (DS)), de documentaire van Pugno is gefilmd met instemming van de monniken in een periode van vier jaar. Hij mocht alles en overal filmen, met als enige voorwaarde dat hij de intimiteit, de privé sfeer, van de jongens zou respecteren. Volgens wat ik lees bij El País en El Confidencial is dat indrukwekkender dan wanneer er stelling genomen zou zijn.
Het blijft voor mij onbegrijpelijk dat achtendertig jaar na de dood van Franco er nog steeds een benedictijner internaat is dat jongens opleidt om als hoofdtaak dagelijks de mis te ondersteunen met koorgezang. Verplicht. Vastgesteld in een wet. Een wet die Franco zelf heeft gemaakt in 1957. Ik heb die wet niet zelf gelezen, maar een site van de regering verwijst ernaar (http://www.memoriahistorica.gob.es) De vorige, socialistische, regering heeft de toegang tot het monument voor het publiek gesloten. In die periode droegen de monniken met hun knapenkoor de mis buiten op voor de bezoekers. De huidige rechtse regering heeft het weer opengesteld. 
Maar even iets doen wat mij voor de hand liggend lijkt, is ook een paar generaties na Franco nog een gevoelige kwestie. Gevoeliger dan naar buiten toe wordt beleden. Ik zie er natuurlijk de hand van Opus Dei in, zoals zo vaak in Spanje.