Komende maandag is het sint Jan, dan zijn er in de katholiek Latijns-Amerikaanse wereld die ik ken feesten ter ere van Johannes de Doper. Natuurlijk zijn dat kerkelijke aanpassingen van heidense zomerfeesten ter ere van de zonnewende. Mijn eerste herinneringen zijn aan Vila Nova de Famalicão waar op de avond voor São João het hele dorp op de been was en iedereen een alho-porro had, een uitgelopen knoflook-prei (letterlijke vertaling, een andere kon ik niet vinden, in het Duits is het sommerknoblauch). Met de bol aan het einde van die lange steel sloeg je dan anderen op hun hoofd.

alho-porro en hamertje

Mij ontging natuurlijk enige betekenis, ik vond het alleen maar leuk. Het zou beschermen tegen slechte adem, een andere versie tegen boze geesten. Inmiddels is de alho-porro grotendeels vervangen door zo’n plastic speelgoedhamertje met aan beide kanten zo’n harmonicadeel. Daar meppen ze ook mee op elkaars hoofd ….

Van Sant Joan in Barcelona herinner ik me het vuurwerk, maar vooral de honderden vuurtjes op het strand, indrukwekkend en net als in Famalicão gaf het een gevoel van saamhorigheid.

strand van Barcelona, avond voor sint Jan

In Brazilië zijn het de festas juninas, de junifeesten, geworden en is de heilige Jan uit beeld verdwenen. De naam komt er wel vandaan natuurlijk: são João à joanina à junina, alhoewel er ook een versie is dat het gewoon van de maand juni komt. Ik herinner me alleen dat mensen en vooral kinderen, zich verkleedden in boerenkleding, boeren/caipiras zijn en allerlei dingen deden die me vreemd zijn. Geen saamhorigheidsgevoel dus, een te andere wereld.

kinderen in caipira kleding

Venezuela was ook een te andere wereld, ruim vijfendertig jaar geleden. In de buurt van sommige kerkjes of beelden had je heel veel getrommel en gedans, er was eten en drinken, vooral dat laatste. Het was er tot diep in de nacht onrustig.

De onrust in Brazilië deze dagen heeft niet veel te maken met sint Jan, veel reden tot feesten hebben ze nu niet. Na de manifestatie maar een caipirinha drinken.