Een geschiedenis van geweld waarbij de arme bevolking altijd het onderspit moest delven.

ontheemden in Bogotá

In Colombia zijn zeker drie-en-een-half miljoen ontheemden volgens officiële instanties, maar schattingen hebben het over rond de vijf miljoen mensen. Van die groep kun je 400.000 mensen als vluchteling aanmerken! Dit alles dus binnenlands, meer dan tien procent van de bevolking is ontheemd. Deze onbegrijpelijke aantallen zijn het hoogst van alle landen in Latijns-Amerika en zijn het resultaat van het geweld dat het land al decennialang teistert. Sinds de jaren tachtig van de vorige eeuw trekken gewelddadige groeperingen door het land: de guerrilla’s van de FARC, drugsbendes, paramilitaire groepen en het leger. Iedereen vocht tegen iedereen: bendes onderling, bendes tegen de FARC, de FARC tegen het leger, het leger tegen de bendes, de paramilitairen tegen de FARC enzovoort enzoverder. De lokale, vaak rurale, bevolking zat daar tussenin en dat geweld is één van de oorzaken van de velen ontheemden. Maar niet de enige oorzaak, ook al wordt vaak gedaan of het wel zo is.

Besodemieteren voor land

Het Colombiaanse leger, machtsfactor van belang

De regering had land nodig voor infrastructuur, wegen, electriciteitsleidingen, spoorwegen, stuwdammen enzovoorts. De overheid was niet zachtzinnig noch rechtvaardig in het onteigenen van de grond van keuterboeren en ander “gewoon” volk. Grootgrondbezitters zochten meer land voor de verbouw van soja, suikerriet of andere gewassen of gewoonweg het houden van vee. Ze verjoegen met behulp van paramilitairen of eigen gewapende bendes eenvoudigweg de lokale bevolking. Verder waren er de drugsbaronnen en guerrillero’s die land nodig hadden voor illegale beplanting en laboratoria. Redenen te over dus om de arme sodemieters te besodemieteren.

La Violencia

Deze periode was niet de enige gewelddadige in de moderne geschiedenis van het land. In de jaren veertig en vijftig van de vorige eeuw zijn er ook zo’n twee miljoen mensen van hun grond verjaagd door bendes en groeperingen gelieerd aan de conservatieven en liberalen die streden om de macht in een nooit gedeclareerde burgeroorlog. Natuurlijk waren er toen ook grootgrondbezitters op jacht naar grond, toen om grootschalige moderne landbouw op te zetten. Deze periode staat bekend als La Violencia, Het Geweld of De Geweldadigheid. De laatste tientallen jaren van geweld kunnen hetzelfde etiket krijgen.

La Violencia

Burgemeester Preto

Nu is er een burgemeester opgestaan die iets wil doen voor de ontheemden. Het is Gustavo Petro, gekozen burgemeester van de hoofdstad van het land. Met het halfzachte pappen en nathouden moet het maar eens afgelopen zijn. Met registreren, opvangen in tijdelijke onderkomens, en andere humanitaire maatregelen doe je niets aan het probleem. De burgemeester van Bogotá had in zijn campagne in 2011 en zijn inaugurele toespraak in januari hier al op gehamerd. Nu is het zover. De burgemeester heeft een groep van 35 advocaten aangesteld om de nationale wet uit 2011, “Wet van de slachtoffers en landrestitutie”, uit te voeren. Eenvoudig zal het niet zijn om de ruim vierhonderdduizend ontheemden in de hoofdstad bij te staan, want de huidige bezetters van de grond zullen alles op alles zetten om de grond te behouden en hebben al een legertje duurbetaalde advocaten klaarstaan. De groep van advocaten van de burgemeester zal worden bijgestaan door deskundigen op het gebied van kadaster en topografie en specialisten in antropologie, geschiedenis, sociaal werk, sociologie en sociale communicatie en begint haar werk in en rond de hoofdstad. Daar alleen al is sprake van bijna vijfduizend claims.

Kou

Het is een prachtig initiatief en ik wens de mensen van Petro heel veel succes in hun werk. De geschiedenis van het land kennend ben ik toch bang dat er niet zo heel veel van terecht komt en het merendeel van de ontheemden in de kou blijft staan. Letterlijk en figuurlijk, want de nachten in Bogotá zijn koud!