Ambitieus programma moet in Brazilië een einde maken aan de gebrekkige algemene gezondheidszorg

Na meer dan een jaar praten zijn dan eindelijk de eerste vacatures van het programma Mais Médicos (meer artsen) ingevuld. Het zijn er iets meer dan 1600, 10% van het aantal dat nodig is om in heel Brazilië het aantal doktoren op peil te brengen. 16.000 medici te weinig? Dat meen je niet, dat kan niet juist zijn! Inderdaad, dat klopt ook niet, het zijn er 54.000!

Aantallen en statistieken zijn dingen die je naar je hand kan zetten, ook in dit geval is er gewerkt met zelf gekozen interpretaties van cijfers. Het ministerie van volksgezondheid vergelijkt Brazilië  met 1,8 artsen per duizend inwoners heeft, met landen als Australië, Argentinië, Italië, Duitsland, Spanje en Portugal er tussen de 3 en 4 per duizend hebben. Cuba heeft er 6,7 per duizend en Peru 0,9. Brazilië vergelijkt zich het liefst qua systeem met het Verenigd Koninkrijk, waar er 2,7 artsen zijn per duizend inwoners.

Anders tellen

Nederland staat niet op dat lijstje, wij hebben 1,53 artsen per 1000 inwoners volgens de NVZ, volgens de Wereldbank 2,8, volgens de OESO 3,93 en het RIVM geeft iets onder de 4 aan. Kwestie van definitie natuurlijk. Maar welke definitie vergelijkbaar is met het Braziliaanse cijfer weet ik niet. Nederland zit in veel vergelijkingen net iets onder het Duitse cijfer en als dat ook opgaat voor de lijst van het Braziliaanse ministerie heeft Nederland rond de 3,5 artsen per 1000 inwoners.

Buitenlanders

Bovendien is het aantal medici ongelijk verdeeld over het land en zoals gebruikelijk komen het noorden en noordoosten er bekaaid vanaf. Om in de behoefte te voorzien worden er nu veel voordelen gegeven aan jonge artsen die voor het SUS* komen werken, onder andere een goed salaris plus kost en inwoning. Na de onlusten tijdens en na de Confederations Cup heeft president Dilma het programma er doorheen gejast. Van de ruim 1600 vervulde vacatures zijn er ongeveer 350 door buitenlanders van 32 verschillende nationaliteiten ingevuld. De meerderheid van die buitenlanders komen uit Argentinië (141), Spanje (100), Cuba (74), Portugal (45) en Venezuela (42). Opvallend is dat er ook vier Nederlanders aangenomen zijn.

Bureaucratie

Zoals het Brazilie betaamt is er veel bureaucratie rondom het programma Mais Médicos. Voorwaarden voor de landen van herkomst, opleidingsniveau, contractduur, hoogte van vergoedingen, etc etc. Ook zijn er bezwaren van de medische stand tegen de buitenlanders. Begrijpen doe ik de argumenten, vooral op het gebied van kennis, niet helemaal. Bang voor verwatering hoeven de Braziliaanse medici niet te zijn met zulke grote tekorten en maar zo’n klein aantal buitenlanders. Maar er is toch in het programma opgenomen dat de in het buitenland opgeleide medici niet het validatie-examen kunnen doen, wat het mogelijk zou maken dat ze in heel Brazilië gaan werken. Beetje onzin. Ook is er het bezwaar dat als de contract periode over is de dokteren in afgelegen arme rurale gebieden meteen weer vertrokken zijn.

Investeringen

Maar met meer dokters alleen los je het probleem van een gebrekkige gezondheidszorg niet op. Vandaar dat er ook zwaar wordt ingezet op infrastructuur. In 2013 en 2014 samen wordt er 15 miljard real geïnvesteerd, ongeveer 5 miljard euro tegen de huidige wisselkoers. Voor dat geld komen er 6000 nieuwe gezondheidsposten bij en worden er bijna 12.000 posten gemoderniseerd en uitgebreid. Verder komen er 225 eerste hulp posten. Dat is alleen op de korte termijn dus. Grootse plannen en veel geld gedreven door een grote urgentie. Daarna?

De toekomst

Er worden meer studenten toegelaten op de medische faculteiten, het curriculum wordt verbeterd en verlengd. De nieuwe studieplaatsen richten zich vooral op die specialismen die het SUS het meest nodig heeft: pediatrie, huisartsenij, psychiatrie, neurologie, radiologie en neurochirurgie. De verlenging betreft twee jaar werken in het SUS in de basisgezondheidszorg, de dringende en de eerste hulp. Het doet me een beetje denken aan het systeem in Spanje, waar afgestudeerden ook een aantal jaar moeten werken op door de overheid aangewezen plaatsen in de gezondheidszorg.

Net als het programma Minha Casa Minha Vida is Mais Médicos een ambitieus programma waarvan je niet alleen mag hopen dat het slaagt, maar vooral dat het beklijft.

Kloppen de cijfers?

De NVZ (Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen) vindt dat Nederland relatief weinig artsen heeft (1,53 per duizend bewoners) omdat er beperkingen zijn bij de toelating tot de opleidingen, de goede gezondheid van de Nederlanders en het lage aantal consulten per Nederlander. Bovendien zijn er veel behandelingen per dag. De NVZ is de enige club die met dit lage aantal komt en er ook nog een verhaal bij heeft.  Artsen in opleiding zijn niet meegenomen en ze gebruiken het BIG geregistreerde aantal niet wat internationale publicaties wel doen. Of het een verklaring is voor de grote verschillen betwijfel ik. Het was geen verkiezingstijd toen de NVZ een rapport naar buiten bracht in november 2012 en het werd in verschillende kranten en programma’s letterlijk overgenomen.

 

*SUS = Sistema Único de Saúde, de gratis gezondheidszorg van de staat. Vertaling is een beetje moeilijk: algemeen/enkelvoudig/enig/uniek/bijzonder gezondheidssysteem … Ik kies voor algemeen.