Vandaag toch nog wat telefoontjes van klanten met vragen en bestellingen, ook op koningsdag staan boeken in de belangstelling. Op deze corona(!) koningsdag: leve de republiek!

Sinds de Braziliaanse minister van justitie ontslag heeft genomen afgelopen vrijdag klinken de potten en pannen protesten (panelaços) harder dan voorheen. Zeker als Bolsonaro het volk toespreekt op de televisie gaan veel mensen het balkon op. Maar er zijn natuurlijk ook nog volgelingen van Bolsonaro. Die spelen op dat tijdstip keiharde muziek, of schelden de buren uit, of erger nog, beschieten de balkondemonstranten. De maatschappij is gepolariseerd.

Het is dit jaar honderd jaar geleden dat Chaya Pinkhasovna Lispector werd geboren in Chechelnyk, een sjetl in wat nu Oekraïne is. Ze was amper één jaar toen haar familie vluchtte voor de pogroms en via Roemenië naar Brazilië verhuisde. Daar veranderden haar ouders haar voornaam naar Clarice. Het laatste boek dat ze schreef, kort voor haar dood in 1977 was Het uur van de ster. Het boek gaat over het jonge meisje Macabéa dat als personage gecreëerd is door de verteller Rodrigo S.M. Het meisje verlaat op jonge leeftijd haar straatarme milieu in het Noord-Oosten om haar geluk te beproeven in Rio de Janeiro. Ze woont in een kamer die ze deelt met andere meisjes, vind werk, krijgt een vriend, verliest hem weer en sterft nadat ze is aangereden door een Mercedes. Zó gezegd is het een dun verhaal, maar Lispector maakt er een filosofische mijmering van, op een gevoelige manier onderzoekt ze vragen en poogt tot antwoorden te komen. Zinnen van Rodrigo als “Alleen ik, haar schepper, houd van haar. Ik lijd om haar.” of “Deze ik die ook jij omvat, want ik houd het niet vol om slechts mij te zijn, ik heb anderen nodig om me staande te houden.” Prachtig boek, ook 43 jaar na verschijning niets aan kracht ingeboet.

Een van de eerste CD’s die ik in 2000 in Curitiba kocht was Quarteto Jobim Morelenbaum, uitgekomen in 1999. Het kwartet bestaat uit het echtpaar Jacques en Paula Morelenbaum. Zij speelden tien jaar in de band van Tom Jobim (aflevering 16). Jacques was ook de producer van het album Transparente van Mariza (aflevering 39) en dirigent van het orkest van het legendarische concert van Mariza in de tuinen van de Torre de Belem. De andere twee leden van het kwartet zijn Paulo en Daniel Jobim, respectievelijk zoon en kleinzoon van Tom Jobim. Een klein wereldje, blijkt. Op het eerste nummer van die CD, het beroemde Agua de beber (tekst Vinicius de Moraes, muziek, Tom Jobim) danste ik met zoon#4 door de balzaal die de woonkamer was in de flat op Alameda Dom Pedro II. Hij was nog geen jaar oud toen.

Bestel hier Het uur van de ster door Clarice Lispector, originele titel A hora da estrela, vertaald door Adri Boon, uitgegeven door De Arbeiderspers, februuari 2017
Kijk en luister hier naar een documentaire ter ere van Clarice Lispector’s honderdste geboortedag

Lees hier een artikel in de Folha de São Paulo over de panelaços

Kijk en luister hier naar Agua de beber door Quarteto Jobim Morelenbaum
Kijk en luister hier naar Aguas de março door het Quarteto Jobim Morelenbaum (tekst en muziek door Tom Jobim)