Vertelde ik een paar dagen geleden dat Brazilië negende stond op de dubieuze ranglijst van corona wereldwijd, vandaag staat het land al op de zesde plaats, met deze snelle groei en de nog steeds verdeelde politiek vrees ik het ergste. Natuurlijk zijn het de armsten die het meest te lijden hebben, nu onder corona, straks onder de economische crisis. Arme Brazilianen.

Harpie is een vrouw van 22 die in een sociaal isolement terecht is gekomen en al anderhalf jaar thuis zit nadat haar relatie met haar grote liefde ten einde kwam. Ze heeft haar studie geschiedenis opgegeven, maakt de post niet open, ruimt het huis niet op en doet een zelfmoordpoging. Daar beginnen we mee. Gelukkig is daar de duivel die haar op allerlei manieren uitdaagt om aan de slag te gaan. Hij helpt haar aan een baantje als receptioniste en in de avonduren als exclusieve callgirl. Langzaam komt Harpie tot leven zou je kunnen zeggen. Zo gezegd klink het zwaar, maar Hannah van Binsbergen heeft er een vrolijk verhaal van gemaakt met humor, magie en (zelf?)spot. Met name de duivel is eigenlijk een vrolijke, inventieve, pikkelende figuur, die in Harpie’s hoofd leeft, of toch niet? Poëtisch ook, je merkt dat aan dit debuut dichtbundels voorafgingen. Leuk, smaakt naar meer.
Bestel hier Harpie van Hannah van Binsbergen, uitgegeven door Pluim, Amsterdam, februari 2020

Hersenkraker: in São Paulo is er sinds afgelopen maandag toerbeurt (rodízio) in het verkeer. Voertuigen waarvan het kenteken eindigt op een even nummer mogen op even dagen de straat op en omgekeerd. Dat omdat minder verkeer de verspreiding van het virus tegengaat. Het was rustiger maandag en dinsdag. Tegelijkertijd is het drukker geworden in het openbaar vervoer. Gek eigenlijk. Mensen als haringen in een ton in de metro. Hersenkrakertje dus.
Natuurlijk is het zo eenvoudig niet, maar zo stond het wel in Folha de São Paulo

Nog zo’n hersenkraker: alle covid-19 statistieken verschillen enorm van land tot land, afhankelijk van de hoeveelheid afgenomen testen bijvoorbeeld. Een cijfer dat een relatief betrouwbaar beeld geeft is de zogenoemde oversterfte, oftewel hoeveel mensen zijn er meer overleden dan normaal. Als je dan vergelijkingen maakt tussen landen heb je een beter beeld. Dan zijn er grote verschillen. Engeland en Nederland hebben een enorme piek in de covid-19 periode, Noorwegen en Portugal hebben nagenoeg geen oversterfte. Kijk vooral naar de grafiekjes aan het einde van Het Parool artikel. Hersenkrakertje dus.

Gilberto Gil en Chico Buarque (r)

Chico Buarque de Hollanda, ik had het al over hem in de vorige aflevering, is weer zo’n Braziliaanse grootheid, met name in de bossa nova, maar ook samba en MPB. Hij heeft ook veel nummers geschreven, soms samen met anderen. Zijn eerste album dateert uit 1966, gedurende de Tropicália beweging. Oprichters Caetano Veloso en Gilberto Gil verweten Buarque destijds te traditioneel te zijn, zich niet genoeg te verzetten. Ondanks dat werd veel werk van Buarque ook gecensureerd door de dictatuur, werd hij gevangengezet en moest Buarque een aantal jaar in ballingschap, net als Veloso en Gil trouwens. Buarque kwam uit een well-to-do milieu, volgde een opleiding als architect, maar de muziek trok! Zijn nieuwste album dateert van 2018 en is wellicht het sluitstuk van een enorm oeuvre. Naast muziek schreef Buarque ok toneelstukken, speelde in films en schreef een tiental boeken. Een aantal daarvan (Mijn Duitse broer, Spookschrijver uit Rio en Herinneringen aan Rio) zijn nog in het Nederlands als e-book leverbaar. Bekend is zijn nummer Cálice (overigens samen met Gilberto Gil geschreven) dat aan de censuur ontsnapte, verpakt in het lijdensverhaal rondom de beker (cálice) die Jezus aangereikt krijgt aan het kruis. Het zit vol toespelingen en verwijzingen naar de dictatuur. Bijvoorbeeld de titel, die klinkt ook als cale-se, oftewel hou je mond! Buarque’s bekendste lied is Construção dat hij uitbracht toen hij terugkeerde uit ballingschap. Het gaat over de dood van een bouwvakker bij een ongeluk aan het eind van de dag op de bouwplaats en is een aanklacht tegen de kapitalistische verstedelijkte maatschappij.
Download hier de e-books van Chico Buarque
Kijk en luister hier naar Cálice door Chico Buarque en Milton Nascimento
Kijk en luister hier naar Construção door Chico Buarque de Hollanda