In mijn herinnering heb ik 1978 twee boeken van Toni Morrison gelezen. Ik was herstellende van een acute blindedarmoperatie in Valencia, Venezuela, en las toen die boeken. Als ik nu lees wat ze toen al had gepubliceerd is de keus beperkt: 3 romans. Van die drie moet ik bekennen dat ik niet meer weet welke ik gelezen heb destijds, maar wel dat ik ze heel goed vond. Zo ook dit verhaal: Recitatief dat ze in 1983 schreef als een spel en als puzzel zag. In het voorwoord, dat je beter als nawoord kan lezen, van Zadie Smith, zegt ze dat het een experiment is, vooral een experiment voor de lezer.

Het verhaal is een construct waarbij twee meisjes van acht, een wit en een zwart, op dezelfde kamer van een weeshuis gezet worden. Ze zijn anders dan de rest, want beide meisjes hebben hun moeder nog. Nergens wordt een aanwijzing gegeven wie het witte of het zwarte meisje is, wie de witte of zwarte moeder is. Uit omstandigheden denk je soms af te kunnen leiden hoe het zit, maar het bevestigd alleen maar je eigen vooroordelen. Daar zit ook de kracht van het experiment, in wat je zelf denkt te lezen. Binnen een jaar gaan de meisjes terug naar hun moeder. De rest van hun leven komen ze elkaar af en toe tegen. Soms vijandig, soms heel vriendschappelijk, een gedeeld verleden, meestal afstandelijk. Het verhaal is geschreven in de eerste persoon vanuit het meisje Twyla wiens moeder de hele nacht danste. Twyla schijft over wat ze denkt, ziet en doet en wat Roberta, het andere meisje zegt en doet en wiens moeder ziek is.

Zoals gezegd en niet negatief bedoeld, een construct. Het is gekunsteld en het werkt. Zeer de moeite waard. Het voorwoord, lees het na het verhaal, zet het verhaal in het Amerikaanse historische perspectief van de jaren tachtig. Refereert aan de raciale ongelijkheid, het geforceerde busbeleid en de algehele stemming in het land. Een niet te missen construct!

Recitatief door Toni Morrison, oorspronkelijke titel Recitatif en vertaald uit het Engels door Nicolette Hoekmeijer, uitgegeven door De Bezige Bij, Amsterdam, 30 augustus 2022