Weer een pareltje uit de Schwob-stal en weer een boek met een vrouw in de hoofdrol in vervlogen tijden, weer in een ondergeschikte positie, ook al neemt ze een paar keer het heft in eigen hand. Deze keer in het naoorlogse Duitsland, 10 jaar na het einde van die oorlog. Je zou denken dat die oorlog in die periode nadrukkelijk aanwezig zou zijn, maar dat is alleen zijdelings en indirect het geval en daardoor wel degelijk deel van het decor.

Het in de eerste persoon vertelde verhaal van Marianne, die liever Marion (Franse uitspraak) wordt genoemd speelt zich in een paar maanden af. Ze is 28 en al zeven jaar getrouwd met de succesvolle industrieel Max, ze hebben een jong kind en wonen groot met personeel. Hoe haar schoonvader, die inwoont, het bedrijf groot heeft gemaakt blijft in het midden, dat hij daar hard in was blijkt wel en dan denk je weer …

Marion moet haar man vervangen bij de prijsuitreiking bij een literaire prijs die hij zelf in het leven heeft geroepen. Als ze prijswinnaar Berthold ontmoet en hij als eerste zin tegen haar zegt: ‘Met u is het de moeite waard te sterven’ en ziet hoe hij daarbij naar haar kijkt is het pleit beslecht. Diezelfde avond gaat ze met hem mee, man en kind achterlatend. Dat het daarna niet eenvoudig is, ze weer teruggaat naar huis en haar schoonvader daarbij een cruciale rol speelt, het is allemaal voorspel voor de avond dat het toneelstuk van Berthold in première gaat in november.

Ik vertel het summier, je moet zelf lezen hoe Marion dit allemaal beleeft, wat ze denkt, hoe ze premeditatief instinctief spontaan handelt. Geweldig geschreven, getuige van een diep gevoel voor diep gevoelde intermenselijke relaties, maar ook van decorum, wat wel en niet gezegd wordt en wat anderen ervan vinden.

Op z’n laatst in november door Hans Erich Nossack, oorspronkelijke titel Spätestens im November, vertaald door Josephine Rijnaarts en uitgeven door uitgeverij Oevers, Zaandam, 21 maart 2023