Whow, wat een boek is Nada van Carmen Laforet. Ik had nooit iets van haar gelezen, het is een echte Schwobb titel, ook al is het boek niet opgenomen in die serie van vergeten en opnieuw gepubliceerde klassiekers. Een boek spelend en geschreven in de periode kort na de overwinning van het kwaad, dat de Falange van Franco is, in de stad van de verliezers, die in dit geval Barcelona heet.

Een coming of age roman die terecht vergeleken wordt met De avonden en The catcher in the rye. Het heeft dezelfde urgentie zoals dat tegenwoordig heet. De urgentie van het ontdekken van het zelf in de wereld, het ontdekken van de wereld in een ontluikend zelf. Net als Reve en Salinger was Laforet een jonge twintiger toen ze haar debuut, haar meesterwerk denk ik ook, publiceerde. Het afgelopen half jaar was Nacht in Caracas van de Venezolaanse Karina Sainz Borgo het beste boek dat ik had gelezen, die eer valt nu Laforet ten beurt. Het boek van Laforet is complexer, gelaagder, roept vragen op, laat zaken in het ongewisse.

Heerlijk om een boek te lezen dat speelt in een stad die me lief is, waar ik heb gewoond en waar ik door dezelfde straten heb gelopen. Er zit ongeveer veertig jaar tussen, een wereld ook, van de gekke democratie van de jaren tachtig naar de op wraak beluste falangistische onderdrukking van de jaren veertig.

Andrea is wees en deels opgegroeid bij een nicht op het Catalaanse platteland. Op een onduidelijke manier heeft ze een toelage als wezenpensioen van 200 pesetas per maand, die haar in staat stelt in de stad Barcelona letteren te gaan studeren. Ze trekt in bij haar grootmoeder, aan wiens huis en huishouden ze een warme herinnering heeft. Sinds het overlijden van haar grootvader is het appartement gehalveerd, in duisternis gehuld en gevuld met overtollig meubilair en vreemde ooms en tantes, naast haar lieve maar oude aftakelende grootmoeder en een gemene huishoudster. Vanaf dat moment leeft ze in verschillende werelden. De wereld van het huis aan de calle de Arimbau, de omgang met een rijke studente en daarnaast een paar bohemienachtige kunstenaarsvrienden.

Het plot laat ik voor wat het is, een samenvatting zou geen eer doen aan het rijkgeschakeerde verhaal, de personages en de draden in het verhaal, die regelmatig een andere wending vinden van ver buiten naar het holst van het appartement aan de calle de Arimbau.

Politiek speelt in het boek geen expliciete rol, maar de harde hand van de overwinnaar laat zich op vele manieren voelen. Bijvoorbeeld in de teloorgang van de burgerlijke familie van Andrea, de grote armoede overal, het ontbreken van een middenklasse, schaarste op allerlei gebied en de protsigere rijkdom van de industriëlen die Franco steunden en nu geld verdienen aan De Tweede Wereldoorlog die aan de andere kant van de bergen woedt. Catalaans wordt er in het openbaar al niet meer gesproken.

Het einde van het verhaal komt als de verrassing die het ook voor Andrea is.

Kortom, een zeer krachtig aanrader!

Nada door Carmen Laforet, oorspronkelijke titel Nada (1945), vertaald uit het Spaans door Fenny Ebels, uitgegeven door Orlando, Amsterdam september 2020. Eerder uitgegeven in 2006 in een vertaling van Paul Menken door Menken, Kassander & Wiegman in 2006, voorzien van een voorwoord door Mario Vargas Llosa (van wiens hand ik onlangs een verbijsterend rechts-conservatief artikel las in El País)

Het boek won de eerste Premio Nadal in 1944, nog vóór verschijning. Laforet trouwde met de directeur van de uitgeverij Pace dat haar boek uitgaf in 1945.